Tiền điện tử có cơ chế đảm bảo tiền tệ

1. Phân biệt tiền điện tử với tiền ảo và tiền phương pháp số

các định nghĩa về một số cách kiếm tiền online (electronic money/e-money) hiện nay trên toàn cầu thường được hiểu ở phạm vi hơi rộng. Thí dụ, ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) diễn tả tiền điện tử là trị giá tiền tệ được lưu trữ trên một thiết bị điện tử được dùng rộng rãi để thực hiện đàm phán thanh toán cho các công ty khác ko phải là công ty phát hành. Còn ngân hàng trả tiền quốc tế (BIS) định nghĩa tiền điện tử là giá trị được lưu trữ hoặc sản phẩm trả trước, trong đó thông tin về khoản tiền hoặc giá trị khả dụng của quý khách được lưu trữ trên một thiết bị điện tử thuộc sở hữu của khách hàng. Những định nghĩa này tương đối phức tạp, có thể gây ra nhầm lẫn về nội hàm của tiền điện tử, khó phân biệt với tiền ảo, tiền công nghệ số và thậm chí là cả tiền di động (mobile money).



Xem thêm: mt5 là gì

Trong thực tế, tiền điện tử đã được xác định và phân biệt rõ ràng với các loại tiền khác thông qua 4 đặc điểm chính. Đầu tiên, tiền điện tử phải là tiền pháp định (legal tender). Theo ấy, tiền điện tử có phần lớn 3 chức năng của tiền là dự trữ (store value), thảo luận (medium of exchange) và hạch toán (unit of account). Đồng thời, tiền điện tử cũng luôn được trình bày dưới dạng giá trị của tiền pháp định của một đất nước (thí dụ VND, đô la Mỹ, SGD...). Ngoài ra, tiền điện tử cũng được nhà băng Trung ương (NHTW) đảm bảo.

Thứ hai, tiền điện tử có thể do ngân hàng phát hành hoặc cũng có thể do đơn vị phi nhà băng phát hành. Thế nên, để bảo đảm an toàn cho người sử dụng, tất cả quốc gia luôn có quy định rất chặt chẽ đối với những đơn vị phát hành tiền điện tử. Đối với các ngân hàng, NHTW có hệ thống những quy định chặt chẽ về an toàn hoạt động, quản trị rủi ro, tỷ lệ dữ trữ đề xuất, bảo hiểm tiền gửi… Đối với những tổ chức phi nhà băng, NHTW có những quy định về cấp phép, về giám sát… và thông thường phải thực hiện ký quỹ tại hệ thống nhà băng (tương ứng với số tiền phát hành với một tỷ lệ nhất định).

Thứ ba, tiền điện tử có cơ chế bảo đảm tiền tệ (monetary regimes) của NHTW. Theo đó, tiền điện tử do các ngân hàng phát hành sẽ được bảo đảm bằng tỷ lệ dữ trữ đề xuất tại NHTW, còn tiền điện tử do những công ty phi ngân hàng phát hành sẽ được đảm bảo bằng công thức ký quỹ tại hệ thống nhà băng (với một tỷ lệ ký quỹ nhất định). Bình thường, tỷ lệ ký quỹ này sẽ cao hơn phổ thông so với tỷ lệ dự trữ đề xuất do những quy định an toàn ứng dụng đối với những doanh nghiệp này thấp hơn rộng rãi so với nhà băng. Tỷ lệ ký quỹ tại một số quốc gia theo cách tiếp cận cẩn trọng ở mức 100%. Đây cũng là điểm dị biệt then chốt giữa tiền ngân hàng (bank notes) với tiền điện tử (e-money).

Thứ tư, tiền điện tử chỉ được lưu trữ trong những sản phẩm điện tử gồm hai loại: (i) phần cứng (hard-ware based products) như thẻ chíp, điện thoại thông minh gắn chíp và (ii) dữ liệu dựa trên phần mềm (soft-ware based) như ví điện tử Paypal.

Xem thêm: mô hình lá cờ

Đối với tiền ảo (virtual currency), ECB định nghĩa như sau: “Đồng tiền ảo là một loại tiền công nghệ số ko chịu sự quản lý, được phát hành bởi những người vững mạnh phần mềm (developers) thường song song là người kiểm soát hệ thống; được sử dụng và chấp thuận trả tiền giữa những thành viên của một cùng đồng ảo nhất mực”. Ví dụ, tiền ảo Pokecoins trong trò chơi Pokemon GO hoặc khoản tiền Facebook được sử dụng cho truyền bá hay các trò chơi trên app Facebook... Theo đấy, có thể thấy tiền ảo và tiền điện tử rất không giống nhau. Tiền ảo chẳng hề là tiền pháp định nên không gắn với quyền mặc định được chuyển đổi sang tiền pháp định và được NHTW bảo đảm. Các doanh nghiệp phát hành tiền ảo cũng không chịu sự điều hành, giám sát chặt chẽ của NHTW. Song song, khuôn khổ hoạt động của tiền ảo thường khá hẹp chỉ trong phạm một cùng đồng và dùng cho mục tiêu nhất định (thí dụ, game online). Kể cách khác, tiền ảo mang nhiều đặc điểm của hàng hóa thảo luận hơn là một đồng tiền. Mặc dầu vậy, hiện nay tiền ảo đang từng bước lớn mạnh với loại tiền ảo có thể quy đổi (convertible virtual currency) nhưng chỉ gắn trách nhiệm của công ty phát hành mà ko gắn với bổn phận của NHTW và khuôn khổ hoạt động cũng chỉ ở phạm vi một cộng đồng như nêu trên.

Còn tiền phương pháp số hay tiền mã hóa (crytocurrency): được tạo ra bởi những thuật toán mã hóa phức tạp, được đàm phán, đàm đạo hoàn toàn trên môi trường Internet và hiện nay chưa chịu sự quản lý của bất kỳ tư nhân hay đơn vị nào (trừ khi được NHTW trực tiếp phát hành). Tỉ dụ điển hình của tiền kỹ thuật số là Bitcoin, Ethereum... Có thân xác định gốc của tiền mã hóa là tiền ảo nhưng đang lớn mạnh để có phổ quát đặc điểm của tiền điện tử như khả năng chuyển đổi thành tiền pháp định, khả năng trả tiền, còn khả năng tàng trữ trị giá thì ít hơn (do luôn biến động nhiều)... Mặc dù vậy, tiền kỹ thuật số vẫn còn khoảng cách rất xa để trở thành tiền điện tử với lý do quan yếu nhất là sự xác nhận của NHTW tất cả các nước. Khi NHTW tất cả các nước không thừa nhận, đồng tiền công nghệ số sẽ không được bảo đảm và ko có khả năng quy đổi ở khuôn khổ rộng như tiền điện tử. Hiện nay tiền kỹ thuật số đang được phát triển theo hướng khai thác những lợi thế, Ưu điểm của kỹ thuật chuỗi khối - blockchain (như giá cả đàm phán thấp, độ an toàn bảo mật cao, thuận tiện, chóng vánh...) hơn là theo hướng sử dụng đồng tiền kỹ thuật số như 1 đồng tiền thực thụ.

Một loại tiền khác cũng thường bị hiểu nhầm đấy là tiền di động (mobile money), nghĩ rằng tiền di động và tiền điện tử khác nhau. Tuy nhiên, theo khái niệm của Hiệp hội thông tin di động thế giới (GSMA), Mobile money có thể được hiểu ngắn gọn là tiếp cận dịch vụ vốn đầu tư qua điện thoại di động. khái niệm này rộng và bao hàm phần nhiều ý nghĩa của dịch vụ này, nhất là từ giác độ người dùng. Theo đó, với thực chất là tiền pháp định, tiền di động có thể hiểu là một dạng thức tiền điện tử do đơn vị (thường là nhà mạng) sản xuất nhà sản xuất trung gian thanh toán phát hành và định danh khách hàng phê chuẩn hạ tầng dữ liệu thuê bao di động. Dạng thức này chính là ví điện tử trên thuê bao di động, ko cần liên kết với tài khoản nhà băng. Đơn vị vốn đầu tư quốc tế (IFC) cũng quan niệm rằng, mobile money là một dạng tiền điện tử, trong đó những đàm phán thanh toán và nguồn vốn được tiến hành trên điện thoại di động, có thể trực tiếp hoặc ko trực tiếp gắn với tài khoản ngân hàng.

hai. Quy định về tiền điện tử tại Việt Nam

Tại Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có một văn bản pháp lý nào quy định khái niệm tiền điện tử. Tuy thế, một vài văn bản đã quy định những dạng thức của tiền điện tử gồm ví điện tử, thẻ trả trước… như tại Luật ngân hàng Nhà nước (2010), Luật các tổ chức tín dụng (2010), Nghị định số 101/2012/NĐ-CP của Chính phủ về thanh toán ko sử dụng tiền mặt và Nghị định số 80/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một vài điều của Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ nhà băng (được sửa đổi bởi Thông tư số 26/2017/TT-NHNN). Hiện nay, Dự thảo Nghị định quy định về trả tiền không sử dụng tiền mặt sửa đổi đã thống nhất đưa ra khái niệm rõ ràng về tiền điện tử:“Tiền điện tử là giá trị tiền tệ lưu trữ trên những phương tiện điện tử được trả trước bởi quý khách cho nhà băng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, đơn vị cung ứng dịch vụ trung gian trả tiền để thực hiện thương lượng thanh toán và được đảm bảo trị giá tương ứng tại nhà băng, bao gồm: thẻ trả trước, ví điện tử, tiền di động”.

So sánh với những định nghĩa trên toàn cầu, có thể thấy định nghĩa trong dự thảo hơi phù hợp và có phần dễ hiểu, rõ ràng và dễ phân biệt hơn. Quan trọng hơn là việc thống nhất đưa cả 3 loại hình tiền điện tử vào văn bản pháp lý không những giúp dừng rõ ràng khuôn khổ của tiền điện tử mà còn giúp công việc quản lý được thống nhất về một làm mai là NHNN, từ ấy lấp được lỗ hổng trong công tác quản lý đối với mobile money hiện vẫn đang để trống.

cùng lúc, các quy định trong dự thảo can hệ tới doanh nghiệp phi ngân hàng cũng giúp phân biệt rõ tổ chức phát hành tiền điện tử hợp pháp (được cấp phép, giám sát hoạt động) với đơn vị hoạt động không phép, phi pháp. Qua ấy, giúp phân biệt rõ giữa tiền điện tử “hợp pháp” với tiền ảo, tiền điện tử “bất hợp pháp”, giúp những cơ quan có thẩm quyền trong ngăn đề phòng những hành vi tội nhân trong ngành này vốn dĩ diễn biến phức tạp thời kì qua.



Nắm bắt khuynh hướng, cập nhật thông báo về đường ma là gì tại Việt Nam