[Review] Làng hương trầm ở Huế “chạy” Tết

Làng trầm hương vào “vụ mùa”

Đến Thủy Xuân vào thời điểm này, người ta dễ dàng nhận thấy không khí lao động tất bật khi làng nghề vào “vụ lên hương”. Đi dọc đường Huyền Trân Công Chúa, hình ảnh nhiều bó hương bắt mắt được phơi bày khiến nhiều người cảm thấy thích thú.



Một nghệ sĩ đang biểu diễn nén bột trầm. Ảnh: L. Chung

Bà Nguyễn Thị Loan, một người gắn bó với nghề làm hương truyền thống gần 20 năm cho biết: “Nghề làm hương cũng vất vả lắm, không phải lúc nào cũng được may, bán đắt. Khoảng thời gian trước Tết cũng là lúc làng nghề làm hương vào “vụ” lớn nhất trong năm. Nhờ được nhiều nơi biết đến nên việc sản xuất trầm hương lần này cũng gặp nhiều thuận lợi hơn ”.

Hiện làng nghề Thủy Xuân có trên 40 hộ sản xuất trầm hương, nhưng lực lượng đảm nhận công việc này vẫn là phụ nữ. Hương sản xuất tại làng nghề thủ công mỹ nghệ Thủy Xuân có đủ mẫu mã và chất lượng khác nhau, phục vụ nhiều đối tượng khách hàng.

Tuy nhiên, điều làm nên tên tuổi của làng nghề này chính là khi đốt lên, hương mang hương vị nhẹ nhàng, sâu lắng của vùng đất Thần Tài. Để làm ra một cây nhang thơm đặc biệt như vậy đòi hỏi rất nhiều công, nghề này cũng đòi hỏi cái tâm và sự chăm chỉ.



Nghệ nhân Hồ Ngọc Thu chia sẻ về nghề làm hương ở Thủy Xuân. Ảnh: L. Chung

Nghệ nhân Hồ Ngọc Thu, chủ cơ sở sản xuất trầm hương Đất Thành, một trong 5 xưởng sản xuất trầm hương lớn nhất khu vực cho chúng tôi biết: “Một phần vì quan niệm tâm linh, một phần vì vấn đề sức khỏe nhưng nhu cầu người mua trầm hương hiện nay ngày càng cao.

Hương thơm tốt phải là hương nguyên chất, cháy đều, có mùi thơm trầm hương và không độc. Chính sự hoang dại đặc trưng của thạch đã giúp làng nghề Thủy Xuân tồn tại qua bao đời ”.

Mỗi cây trầm hương đều có ba phần chính là tăm hương, bột trầm hương và chất keo. Tăm là phần lõi được lấy từ ruột của cây tre sau đó nhúng vào phẩm màu để tạo hương.

Sau khi nhúng phẩm màu, nhang được sấy khô và chờ nén bột trầm hương để tạo thành một cây nhang hoàn chỉnh. Theo các nghệ nhân, nước dùng nhúng chân hương càng nóng thì màu của chân hương càng tươi.

Sau khi nhuộm xong, chúng phải được phơi thật khô trước khi đốt nhang mới cháy tốt. Tuy nhiên, công đoạn quan trọng nhất phải kể đến là xử lý bột trầm hương và nén bột cho nhang trầm.



Sau khi nén bột, hương lại được mang ra phơi khô. Ảnh: L. Chung

Để tạo nên mùi hương dịu nhẹ đặc trưng của trầm hương Thủy Xuân, bột trầm hương đã được các nghệ nhân phối trộn từ nhiều loại hương liệu khác nhau của thuốc bắc như: lá dứa, quả thơm, quả thơm, bạch chỉ, hoắc hương, hồi, quế. chi, .. nhưng không thể thiếu được cấu tạo chủ yếu là trầm.

Mùn cưa dùng để tạo bột trầm hương cũng phải được chọn lọc kỹ càng, tất cả được trộn với keo làm từ vỏ cây dó bầu theo một công thức nhất định để tạo thành hỗn hợp đặc biệt. Tùy từng gia đình mà tỷ lệ phối trộn giữa các nguyên liệu cũng khác nhau để cho ra sản phẩm trầm chất lượng đặc biệt.

“Trước Tết, nhiều hộ phải tăng gia sản xuất đến 9-10 giờ đêm để kịp cung ứng. Công việc làm hương tuy vất vả nhưng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho nhiều người.

Ngày thường, thu nhập bình quân của mỗi người trên 3 triệu đồng / tháng, nhưng bước vào vụ sản xuất thì thu nhập khá hơn hẳn. Khi nhu cầu của người dùng ngày càng nhiều, mùa hương vào mỗi dịp cuối năm đã giúp nhiều gia đình có thêm điều kiện đón Tết ”, chị Loan cho biết.



Những bó hương nhiều màu sắc được xếp thành những bông hoa lớn thu hút sự tò mò của du khách. Ảnh: L. Chung

Hương trầm – một nét đẹp văn hóa

Hương trầm đối với người Huế nói riêng và người Việt Nam nói chung không chỉ là một vật dụng thông thường mà nó còn là một nét đẹp văn hóa trong đời sống tâm linh.

Ngày Tết, ai đi chợ cũng không mua được một ít nhang để thắp lên bàn thờ tổ tiên. Không chỉ thể hiện lòng thành kính, nén hương còn là sợi dây liên kết đặc biệt thắt chặt mối quan hệ của người sống với thế giới tâm linh.

Nghệ sĩ Hồ Ngọc Thu cho biết: “Khi đời sống vật chất ngày càng đầy đủ, người ta càng chú trọng đến chuyện tinh thần, nhất là trong các dịp lễ tết.

Đến với làng nghề Thủy Xuân, không ít khách hàng sẵn sàng bỏ tiền triệu chỉ để tìm được bó hương ưng ý vì vừa yên tâm về chất lượng, vừa thể hiện tấm lòng với người đã khuất ”.



Những nén nhang để chuẩn bị đón Tết Nguyên đán sắp tới. Ảnh: L. Chung

Khi đường lên lăng Tự Đức và đồi Vọng Cảnh đoạn qua Thủy Xuân được mở rộng, người dân nơi đây cũng đã biết kết hợp sản xuất trầm hương và du lịch. Những cây hương vốn chỉ được nhuộm đỏ trước đây nay được nhuộm thành nhiều màu khác nhau được trang trí đẹp mắt, thu hút sự tò mò của nhiều người.

Cách làm hương truyền thống được giữ lại và phát triển thành hình thức du lịch trải nghiệm. Nhiều du khách đến đây cảm thấy thực sự ấn tượng khi được tự tay tạo ra những cây giáng hương rực rỡ sắc màu, hiểu thêm một nét văn hóa đẹp.

Nhiều người khi có dịp về Huế đều phải tìm về làng Thủy Xuân chỉ để mua vài bó hương về dùng hoặc làm quà cho người thân. Nghề làm nhang, nhang đã phần nào giúp đời sống của nhiều hộ dân ở Thủy Xuân khấm khá hơn.



Những cây nhang nhiều màu sắc được trang trí bắt mắt trên đường Huyền Trân Công Chúa. Ảnh: L. Chung

Làng nghề Thủy Xuân giờ đây không chỉ cung cấp nguồn hương phục vụ đời sống tinh thần của người dân Huế mà còn vươn ra các địa phương khác. Hương trầm của trầm hương Thủy Xuân ngày nay đã len lỏi đến mọi miền đất nước.

Dù có sự ưu ái khi được hình thành trên vùng đất tâm linh và Phật giáo nhưng không thể phủ nhận hương Thủy Xuân đã tự mình tạo nên một nét văn hóa riêng, khiến nhiều người biết đến Huế. và yêu Huế hơn.

“Mỗi cây trầm hương được làm ra không chỉ chứa bao mồ hôi công sức của người thợ mà nó còn là một nét văn hóa nên đòi hỏi cái tâm với nghề. Khi thắp hương phải đốt hết ngọn, hương phải uốn, xuyên suốt như sợi dây nối người sống với thế giới tâm linh.

Nếu làm cây trầm hương chỉ vì lợi nhuận, không đặt hết cái tâm của mình, hương cháy rồi tắt giữa chừng, không ai quay lại với làng nghề. ”, Nghệ nhân Hồ Ngọc Thu chia sẻ.

T.LINH – L.CHUNG