Câu chuyện xảy ra đã từ rất lâu rồi, nhưng luôn lặp đi lặp lai, kể đi kể lại qua nhiều năm tháng mà vẫn không dứt – chuyện về năm du khách Việt bị cảnh sát Singapore phạt tù vì ăn cắp quần áo, chuyện hai du khách Việt bị tạm giữ ở Thụy Sĩ vì trộm kính hàng hiệu, hay chuyện nhóm du khách Việt bị bắt ở Thái Lan vì ăn cắp 206 bộ quần áo… Những sự vụ bị bắt quả tang vì “cầm nhầm” này tưởng rằng chẳng gây ảnh hưởng gì, nhưng sau đó người ta lại thấy những tấm biển cảnh báo ghi bằng tiếng Việt treo ở khu công cộng các nước bạn, vậy mới biết tật xấu ăn cắp vặt của không nhiều du khách Việt đã thật sự làm nhục quốc thể. Ở xứ Đài Bắc (Trung Quốc) có biển báo ghi bằng hai thứ tiếng Trung và Việt: “tội trộm cắp sẽ bị phạt tù ít nhất ba tháng”; còn ở một số siêu thị Nhật thì “Chú ý, ở đây có camera an ninh”…
Tuy nhiên, đáng báo động hơn cả là tình trạng du khách lợi dụng con đường du lịch để ở lại lao động chui. Gần đây, vụ 46 du khách Việt bỏ trốn ở đảo Cheju-Hàn Quốc đã lập nên kỷ lục về số lượng người nhập cảnh bất hợp pháp từ hòn đảo này, nâng tỷ lệ lao động chui ở Hàn Quốc lên 32% vượt xa mức trung bình 17%. Những năm gần đây, Thái Lan đã công khai đưa Việt Nam vào danh sách đen của các nước nhập cảnh có điều kiện. Singapore cũng liên tục từ chối du khách nữ Việt Nam nhập cảnh. Những sự “đề phòng” và “quan tâm” như trên của các quốc gia trong khu vực chính là hồi chuông gióng giả cảnh báo về những thói quen xấu theo kiểu “tự nhiên chủ nghĩa” của không ít du khách Việt.
Không chỉ thế, không ít du khách Việt còn gây ấn tượng xấu trong mắt bạn bè thế giới với một loạt thói quen ứng xử thiếu văn hóa như: ăn uống lãng phí, xả rác bừa bãi, chen lấn không xếp hàng, hút thuốc lá, mất trật tự nơi công cộng… Chẳng thế mà ở Thái-lan, Hàn Quốc, người Việt có thể dễ dàng tìm thấy những biển hiệu tiếng Việt như: “Khu vực này cấm vứt bỏ rác thải sinh hoạt”, “Hãy bỏ rác thải vào túi ni-lon”… hay ở các cửa hàng buffet tại Thái-lan, Singapore là các cảnh báo “Xin vui lòng ăn bao nhiêu lấy bấy nhiêu”, “Lấy thừa thức ăn sẽ bị phạt”, “Trường hợp quý khách lấy đồ ăn không hết, buộc chúng tôi phải tính thêm gấp năm lần một suất ăn”… Nếu thật sự yêu và tự hào về ngôn ngữ dân tộc, hẳn sẽ không ít người Việt Nam đau xót khi thấy tiếng Việt được “quốc tế hóa” theo cách thức này. Thậm chí, đã hai năm liền, đại diện Đại sứ quán Việt Nam tại Malaysia đã phải xin lỗi quan khách vì tiệc buffet chiêu đãi quốc khánh Việt Nam bị người Việt giành hết thức ăn.
Những hành vi, thói quen xấu đó chỉ là những hành động riêng lẻ của một số cá nhân trong một bộ phận người Việt. Nhưng, khi đã đi du lịch nước ngoài thì đó lại là câu chuyện của cả một quốc gia, bởi mỗi du khách đều được coi là người mang trong mình những yếu tố văn hóa của đất nước đó. Cũng như “con sâu làm rầu nồi canh”, những hành vi xấu khi đi du lịch của người Việt không chỉ làm ảnh hưởng đến những người xung quanh hay môi trường du lịch, mà còn làm cho hình ảnh đất nước, con người Việt Nam xấu hơn trong mắt bạn bè quốc tế, nếu không muốn nói là “làm nhục quốc thể”, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang phát triển trong việc mở cửa hội nhập quốc tế.
Vì vậy Du lịch có trách nhiệm với môi trường và xã hội hiện đang là tình hình nhức nhối của ngành du lịch và đang dần được phổ biến rộng rãi. Nhận được sự ủng hộ của Nhà nước, sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, phát triển du lịch có trách nhiệm là một định hướng thiết thực cho du lịch Việt Nam để phát triển bền vững.
Cách giải quyết thì không bao giờ là khó nhưng quan trọng nhất là mỗi chúng ta nên nâng cao ý thức khi du lịch, để xây dựng hình ảnh đẹp trong mắt bạn bè quốc tế. Có như vậy thì kinh tế Việt Nam nói chung mới phát triển mạnh và sánh vai với các anh em bạn bè hàng ngũ năm châu thế giới.
